Sự hình thành và phát triển của thị trường tài chính gắn liền với sự phát triển của nền kinh tế thị trường. Theo sự phát triển của nền kinh tế dần hình thành nhu cầu cần nguồn tài chính và khả năng cung ứng nguồn tài chính và dần hình thành nên một thị trường riêng để cung cầu nguồn tài chính gặp nhau và trao đổi dễ dàng, đó chính là thị trường tài chính.
Khái niệm thị trường tài chính là gì?
Về cơ bản, thị trường tài chính là một thị trường nơi diễn ra các hoạt động trao đổi các chứng khoán tài chính, hàng hóa và các tài sản giá trị có thể thay thế khác với chi phí giao dịch thấp và tại các mức giá khác nhau phụ thuộc vào lượng cung và lượng cầu trên thị trường. Các loại chứng khoán bao gồm cổ phiếu, trái phiếu và các hàng hóa khác như kim loại quý, hàng hóa nông phẩm,…
Khái niệm thị trường tài chính là gì?
Thông thường, sẽ có cả các thị trường nói chung (nơi mà nhiều loại hàng hóa được giao dịch) và các thị trường chuyên ngành (nơi mà chỉ giao dịch một loại hàng hóa nhất định). Đặc trưng cơ bản của thị trường tài chính là chủ yếu dựa vào tương tác giữa người mua và người bán để phân bổ nguồn lực thay vì một nền kinh tế chỉ huy hay một nền kinh tế phi thị trường.
Đặc biệt, trong tài chính, thị trường tài chính có ý nghĩa quan trọng trong việc tạo điều kiện:
- Nâng vốn trong thị trường vốn
- Chuyển giao rủi ro trong thị trường phái sinh
- Phát hiện giá
- Nghiệp vụ toàn cầu với hội nhập
- Chuyển giao tính thanh khoản trên thị trường tiền tệ
- Thương mại quốc tế trong thị trường tiền tệ
Cấu trúc thị trường tài chính
Theo thời gian sử dụng nguồn tài chính huy động được
- Thị trường tiền tệ: Là thị trường tài chính bao gồm các công cụ ngắn hạn (kỳ hạn thanh toán dưới 1 năm)
- Thị trường vốn: Là thị trường tài chính bao gồm các công cụ dài hạn, cụ thể như cổ phiếu, trái phiếu,… và được phân loại thành 3 bộ phận chính là thị trường cổ phiếu, trái phiếu và các khoản cho vay thế chấp.
Cấu trúc thị trường tài chính theo thời gian sử dụng nguồn tài chính huy động được
Theo phương thức huy động nguồn tài chính
- Thị trường nợ: Là nơi diễn ra các công cụ vay nợ nhằm vạy vốn trên thị trường tài chính. Cụ thể, công cụ vạy nợ là một thỏa thuận có tính hợp đồng có quy định lãi suất cố định và buộc phải hoàn trả vốn vào cuối kỳ hạn. Dưới 1 năm coi là ngắn hạn, trên 1 năm là trung và dài hạn.
- Thị trường vốn cổ phần: Là nơi diễn ra các hoạt động trao đổi mua bán cổ phiếu nhằm thu hút vốn của công ty. Người sơ hữu cổ phiếu sẽ nắm một phần tài sản của công ty và có quyền lợi được chia một phần lợi nhuận ròng từ công ty sau khi trừ đi các khoản bao gồm chi phí, thuế và thanh toán cho các chủ nợ.
Theo sự luân chuyển của các nguồn tài chính
- Thị trường sơ cấp: Là nơi diễn ra hoạt động trao đổi và mua bán các chứng khoán đang hoặc mới được phát hành. Việc mua bán thường được diễn ra thông qua trung gian thứ 3 là các ngân hàng.
- Thị trường thứ cấp: Là nơi diễn ra hoạt động trao đổi mua bán lại các chứng khoán đã được phát hành. Cụ thể, khi hoạt động mua bán chứng khoán diễn ra trên thị trường này thì người bán chứng khoán được nhận tiền còn công ty phát hành thì không được thu tiền.
Cấu trúc thị trường tài chính theo sự luân chuyển các nguồn tài chính
Theo tính chất pháp lý
- Thị trường tài chính chính thức: Là nơi diễn ra hoạt động huy động, cung ứng và trao đổi các nguồn tài chính được thực hiện theo các quy tắc, thể chế được nhà nước quy định rõ ràng tại các văn bản pháp luật được ban hành. Do đó, các chủ thể tham gia sẽ được pháp luật thừa nhận và bảo vệ khi có tranh chấp xảy ra.
- Thị trường tài chính phi chính thức: Là nơi diễn ra hoạt đông huy động, cung ứng và trao đổi các nguồn tài chính không tuân theo những nguyên tắc hay bất cứ thể chế nào do nhà nước quy định.
